Ogród botaniczny we Florencji. Giardino dei Semplici

Z racji moich ogrodniczych zainteresowań często odwiedzam ogrody botaniczne, ale zdarza się, że bywają one mało ciekawe i – tak naprawdę  – niewiele z nich zasługuje na epitet „ładne”. Ale nie ma w tym nic dziwnego. Ogrody botaniczne od początku swojego istnienia służyły celom dydaktycznym i naukowym. Były laboratoriami medyków oraz botaników i nie tworzono ich po to, by zachwycały. We współczesnych czasach o wiele bardziej dba się o estetykę ogrodów botanicznych, ale przecież zmieniła się też ich rola.

Niedawno miałam okazję odwiedzić jeden z najstarszych ogrodów botanicznych w Europie - we Florencji. Źródła podają, że pierwszy ogród botaniczny powstał w Pizie w 1543 roku, drugi podobny w Padwie – kilka miesięcy później, a trzeci w 1545 roku właśnie we Florencji. Ten „wysyp” ogrodów botanicznych w Italii (trzeba dorzucić do tego jeszcze ogród w Bolonii, założony w 1567 roku) zawdzięczamy przede wszystkim Medyceuszom.

Araukaria chilijska w ogrodzie botanicznym we Florencji

Te pierwsze ogrody botaniczne były pierwotnie poletkami doświadczalnymi, gdzie studenci medycyny zdobywali doświadczenia o roślinach, wykorzystywanych jako leki. Oczywiście, dość szybko ogrody te stały się czymś więcej. W epoce odkryć geograficznych zza granicy przywożono nowe, nieznane rośliny, które trzeba było gdzieś uprawiać, choć wiele z nich nie miało żadnego szczególnego zastosowania w medycynie. I w ten sposób ogrody botaniczne stały się również warsztatem pracy badaczy roślin, czyli botaników. Nota bene pierwszymi botanikami byli właśnie lekarze.

Popiersie Eskulapa - rzeźba z XVI wieku

Ogród botaniczny we Florencji ma ciekawą historię i interesujące kolekcje roślinne. Dziś znajduje się prawie w centrum miasta, a jego niewielkie terytorium (ok. 2 ha) otaczają ruchliwe ulice. Został założony w XVI wieku na parceli, zakupionej od zakonu sióstr dominikanek przez Kosmę I Medyceusza. Ogrody przeznaczone do uprawy roślin leczniczych w tamtych czasach nazywano po włosku „Giardino dei Semplici”, co można przetłumaczyć jako „ogród rzeczy prostych”. Ogrody te miały bardzo przejrzysty układ, z szeregami uporządkowanych, prostokątnych rabat. Najczęściej miały też dwie główne aleje, krzyżujące się pod kątem prostym. Pośrodku umieszczano studnię.

Alejka z fontanną

Z ogrodem botanicznym we Florencji związany jest włoski botanik Luca Ghini (ok. 1490-1556), nauczający na uniwersytetach w Bolonii i w Pizie. Luca Ghini był jednym z pierwszych uczonych, którzy tworzyli kolekcje zasuszonych roślin, umożliwiających prowadzenie badań naukowych w dowolnej porze roku. Powszechnie uważany jest za twórcę zielników. Luca Ghini był pierwszym dyrektorem ogrodu botanicznego we Florencji.

Ogród przechodził w swojej historii kilka dużych zmian i – niestety - nie wygląda już dziś tak jak przed pięcioma z górą wiekami. Przebudowano go w XVIII wieku. W XIX wieku dostawiono tu szereg szklarni na rośliny podzwrotnikowe i tropikalne. Wtedy otwarto też ogród dla publiczności.

Najstarszymi zabytkami są : popiersie Eskulapa i stara brama z herbem Medyceuszy i starym napisem. Pochodzą one z początków istnienia ogrodu, czyli z II poł. XVI wieku.

Jest tu też kilka bardzo starych drzew pomnikowych. Najstarszy jest cis, zasadzony w 1720 roku i liczący sobie w tej chwili 18 m. wysokości. Niewiele młodszy jest tez piękny okaz dębu korkowego.

Piękny okaz cypryśnika z widocznymi korzeniami dookoła pnia

Dziwna kępiasta roślina - Dasylirion serratifolium

Pośród palm...

Ogród botaniczny we Florencji słynie z kolekcji cykasów, jednej z większych we Włoszech. Jest tu też spora kolekcja rozmaitych palm. Stosunkowo nowa, ale ciekawa jest różanka. Ale w kwietniu, kiedy ja odwiedziłam ten ogród, ton nadawały mu przepiękne azalie, kwitnące w ogromnych terakotowych donicach. Sadzenie azalii w donicach jest dość popularne we Włoszech. Widziałam to w wielu miejscach. Ciekawe dlaczego Włosi tak lubią sadzić azalie w donicach? Może łatwiej jest w ten sposób utrzymać kwaśny odczyn podłoża, niezbędny tym roślinom…?

Florenckie azalie w donicach

Azalie zachwycały rozmiarami i obfitością kwiatów

Bardzo miło wspominam wycieczkę do Giardino dei Semplici we Florencji. I to nie tylko ze względu na moje ogrodnicze zainteresowania… Kto już był we Florencji, ten wie jak potwornie zatłoczone i zadeptane przez turystów jest to miasto. Na szczęście, są tu jeszcze takie miejsca – i to w samym środku miasta – gdzie w ogóle nie ma turystów, gdzie można usiąść w cieniu na ławeczce i posłuchać pluskania fontanny, gdzie pachną róże i zioła…

Wstęp kosztuje 3 euro.

Jedna z rabat z roślinami leczniczymi

Przepiękna lawenda, ale w Polsce ten gatunek niestety nie zimuje