W ogrodzie premiera Tajlandii. Zielony Bangkok

Bangkok to 20-milionowa metropolia – tętniąca życiem, gwarna, hałaśliwa, niemiłosiernie zatłoczona, a na dodatek nieznośnie, tropikalnie gorąca. Kto czyta mojego bloga, ten wie, że staram się unikać takich miejsc jak ognia. Ale nie dało się… Bangkok był koniecznym przystankiem na trasie naszej ostatniej azjatyckiej podróży. Postanowiłam więc – a mąż się nie sprzeciwił – że skoro już musimy, to spędzimy te dni w ogrodach Bangkoku. Wszystkie najważniejsze zabytki Bangkoku poznaliśmy już podczas poprzednich wizyt w tym mieście, więc taka odmiana wydała nam się nawet interesującym pomysłem.

Na pierwszy ogień poszedł ogród M.R. Kukrita Pramoja (M.R.Kukrit Heritage Home and Garden). Jest to niewielka prywatna rezydencja byłego premiera Tajlandii (pełnił tę funkcję w końcówce lat 70-tych XX wieku). Znajduje się ona w samym środku nowego Bangkoku, choć prawdopodobnie gdy właściciel kupował tę działkę w 1946 roku, były to przedmieścia obecnego molocha. Dziś tę miłą oazę zieleni zewsząd otaczają nowoczesne wysokościowce, co robi trochę surrealistyczne wrażenie.

Do ogrodu zaglądają wieżowce Bangkoku

W bardzo starannie utrzymanym ogrodzie znajduje się kilka tradycyjnych, tajskich budynków, zbudowanych z drewna. Kiedy wczytałam się w ulotkę, dołączoną do biletu wstępu, dowiedziałam się, że właściciel kupował tradycyjne (czasem przeznaczone do rozbiórki) domy z różnych okolic Bangkoku i przenosił je na swoją działkę. Niektóre z nich mają więc grubo ponad 100 lat i są przykładami typowego budownictwa, jakie dawno już zaginęło. Współczesny Bangkok zbudowany jest bowiem z betonu i szkła (z przewagą betonu). Domów z drewna tekowego, jakiego dawniej używano w budownictwie na tych terenach, w dzisiejszych czasach już tu w ogóle nie zobaczycie. No, chyba że w muzeum… Kukrit Pramoj przeczuwał, że to dziedzictwo trzeba chronić. Każdy z małych domków, jakie składają się na jego rezydencję, pełni inną funkcję. W jednym jest rodzinna kaplica, w innej biblioteka gospodarza i gabinet, w kolejnej sypialnia… Właściciel gromadził też w swojej rezydencji rękodzieło – meble, ceramikę, rzeźby. Można na miejscu obejrzeć całą tę prywatną kolekcję, choć nie robi ona wielkiego wrażenia. Patrzy się na to wszystko zwyczajnie jak na dekorację domu. Zresztą, całe to muzeum nie przypomina wcale muzeum. Miałam wrażenie, że jestem w prywatnym domu, który gospodarz pozwolił mi obejrzeć.

Stare z nowym

W ulotce informacyjnej napisane jest, że ogród urządzono w stylu tajskim. Co prawda, nie słyszałam jeszcze o takim stylu ogrodów, ale być może za mało jeszcze wiem o dalekowschodnim ogrodnictwie.  Ogród ten nie przypomina swoim stylem znanych mi ogrodów japońskich, ani chińskich, więc może rzeczywiście coś jest na rzeczy…

Ogród dzieli się na trzy części. Pierwsza – symetryczna, z płytkim kanałem i kamienną rzeźbą – jest bardzo fotogeniczna. To reprezentacyjna część rezydencji, tworząca całość z rozłożystym pawilonem tuż przy wejściu, który służył właścicielowi jako salon do przyjmowania gości i miejsce ważnych spotkań.

Reprezentacyjna część ogrodu z ozdobnym kanałkiem

Bardziej prywatny charakter ma część ogrodu, ukryta za piętrowym pawilonem. Na jego piętrze znajduje się odkryta weranda, z której widać spory staw, porośnięty lotosami. W donicach rosną miniaturowe drzewka i krzewy, zwane w Tajlandii ‘Mai Dat’ (i podobno nie jest to to samo co japońskie bonsai, ale na czym dokładnie polega różnica nie udało mi się ustalić).

Tajskie drewniane domki na tle betonu i szkła. Wrażenie dość przytłaczające...

Cienista altanka do odpoczynku w ogrodzie

Staw z lotosami i pawilon z werandą

Trzecia część ogrodu to po prostu przestronny, równo przystrzyżony trawnik, obsadzony ciekawymi tropikalnymi roślinami, głównie kwitnącymi.

Epifityczna paproć, żyjąca na korze drzewa

Tropikalny hibiskus

... i kwiatki, których nazwy nie znam.

Zaglądające z góry do ogrodu wieżowce Bangkoku stanowią ciekawy kontrapunkt dla tradycyjnej architektury ze spadzistymi, czerwonymi dachówkami i charakterystycznymi elementami snycerskimi. Fajnie to wygląda na zdjęciach... Jednak nachodziła mnie smutna refleksja, że wielkie, betonowe miasto bezwzględnie "pożera" kruchą, drewnianą architekturę i otaczającą ją zieleń.

Kiedyś tak wyglądał Bangkok, ale to już historia...

W ogrodzie znalazłam też wzruszający cmentarzyk zwierzęcy, na którym chowane były ukochane zwierzęta właściciela. Kukrit Pramoj kochał i szanował zwierzaki. Na wielu zachowanych w rezydencji fotografiach przedstawiony jest w towarzystwie ukochanych psów. Myślę, że ten cmentarzyk to nie tylko fanaberia i dziwactwo tego wyjątkowego człowieka. To również kwestia religijna, choć w innych tutejszych ogrodach podobnych miejsc nie spotkałam.

Wzruszające...

Nagrobek sówki...

... i kota

Kukrit Pramoj był dla Tajlandii kimś naprawdę niezwykłym. Pochodził z rodziny arystokratycznej, związanej ściśle z królewską (Tajlandia do dziś jest królestwem i wielkim szacunkiem otacza swoich królów. Nigdy też w historii nie była niczyją kolonią.) Urodził się w 1911 roku, kiedy Tajlandia nazywała się – Syjam. Jako młody chłopak z bogatej rodziny Kukrit studiował ekonomię w angielskim Oxfordzie. Miał wiele pasji i talentów. Znany jest przede wszystkim jako pisarz, wykładowca, polityk. W 1945 roku założył poważną gazetę codzienną i utworzył pierwszą partię polityczną w Tajlandii. Pod koniec lat 70-tych XX wieku piastował urząd premiera rządu.

Gospodarz rezydencji, sfotografowany pod koniec życia z ukochanymi psami

Starał się ocalić od zapomnienia tradycyjną tajską kulturę i nie dotyczy to tylko przenoszenia drewnianych budynków i zbierania przedmiotów sztuki ludowej. Kukrit Pramoj w latach 60-tych nauczył się tradycyjnego, ginącego tajskiego tańca Khon i utworzył grupę tancerzy, która go wykonywała w bajkowych, kolorowych strojach z jedwabiu. Jakimś szóstym zmysłem przeczuwał, że napływająca do Tajlandii coraz szerszą falą zachodnia kultura, spowoduje że zanikną stare obyczaje i tradycje i że za wszelką cenę należy je chronić.

Kukrit Pramoj umarł w roku 1995 w wieku 84 lat, ale jego praca jest kontynuowana między innymi przez zespół tancerzy Khon Thammasat Troupe, który wciąż istnieje i promuje tajską sztukę przez kolejne już pokolenia.

Rezydencja Kukrita Pramoja raczej nie należy do największych atrakcji turystycznych Bangkoku, ale ja uważam że jest niezwykle ciekawa. Po pierwsze, ma się wrażenie, że się odwiedza prywatny dom i ogród, a nie muzeum. Lubię zaglądać do takich miejsc. Po drugie, jest to bądź co bądź rezydencja premiera, a przecież nie często ma się okazję zwiedzać takie miejsca. Po trzecie, w rozpędzonym, hałaśliwym i upalnym Bangkoku jest to przyjemna, zielona, zacieniona oaza spokoju. Dodam tylko, że razem z nami rezydencję Kukrita Pramoja zwiedzało zaledwie 3 turystów…

Tradycyjne budownictwo nie miało szans...

W tym budyneczku mieści się biblioteka i gabinet Kukrita Pramoja

Zielona, cienista oaza w betonowym i asfaltowym Bangkoku

Szczegółów dotyczących dotarcia do tego miejsca trzeba szukać na stronie internetowej. Dodam tylko, że nie jest łatwo tu trafić, ponieważ miejsce to nie jest powszechnie znane, nawet przez mieszkańców Bangkoku. My dojechaliśmy tu taksówką, mając na kartce napisany po tajsku przez naszą gospodynię adres i nazwę muzeum.