Ogród Japoński we Wrocławiu. Kawałek prawdziwej Japonii w Polsce

lipca 10, 2014

Ogród Japoński we Wrocławiu. Kawałek prawdziwej Japonii w Polsce

Większość tzw. ogrodów japońskich w Polsce, czy Europie to są najczęściej „wariacje na temat”. Większości z nas bardzo się podobają takie orientalne aranżacje zieleni, więc próbujemy to naśladować, sadząc klony palmowe, strzygąc bonsaje, ustawiając kamienne latarnie i łukowate mostki. To wszystko ma z grubsza wyglądać jak ogród japoński, ale tan naprawdę tylko go udaje i z prawdziwym japońskim ogrodem niewiele ma wspólnego...

Wyspa z kamienną wieżą

Ale Ogród Japoński we wrocławskim Parku Szczytnickim to całkiem inna historia, ponieważ zaprojektowali go i urządzili mistrzowie sztuki ogrodniczej z Japonii, i to nie byle jacy. Pracami kierował prof. Ikuya Nishikawa z Uniwersytetu Tokijskiego. Przyjechał on do Polski z zespołem swoich asystentów. Aż 2 lata (1995-1997) bardzo starannie urządzano ten niewielki ogród (pomagali oczywiście specjaliści z Polski), zgodnie ze wszystkimi kanonami bardzo starej japońskiej sztuki projektowania ogrodów, gdzie każdy element ma swoją wagę, znaczenie i symbolikę. Powstało piękne miejsce pełne harmonii i spokoju. Niestety, w dwa miesiące po uroczystym otwarciu ogrodu dla publiczności, nadeszła powódź stulecia, która zalała nie tylko bajkowy Ogród Japoński, ale i cały Wrocław z dużą częścią Dolnego Śląska. Ogród przez 3 tygodnie stał pod wodą. Zniszczone zostały świeżo posadzone rośliny, ogrodowe budowle i aranżacje. Właściwie ostały się tylko stare drzewa. Na szczęście, dość szybko udało się podnieść z ruin zniszczony ogród. Duży wkład w jego odbudowę mieli mieszkańcy zaprzyjaźnionego z Wrocławiem japońskiego miasta Nagoja, którzy urządzili zbiórkę pieniędzy na ten cel i w krótkim czasie zebrali 260 000 zł. Czyż nie był to piękny gest?! W czerwcu 1998 roku ogród został na nowo udostępniony zwiedzającym.

Ogród Japoński we Wrocławiu jest więc autentycznym japońskim ogrodem na polskiej ziemi, a nie jakąś stylizacją w klimacie orientalnym. I to od razu po przekroczeniu bramy tego ogrodu widać i czuć.

Charakterystyczny mostek w kształcie łuku

Czytając o tym ogrodzie w różnych materiałach prawie wszędzie można trafić na informację, że jego inicjatorem i twórcą był śląski arystokrata, hrabia Fritz von Hochberg. Rzeczywiście, to on wpadł na pomysł, by na wystawę światową w 1913 roku, która miała miejsce właśnie we Wrocławiu, urządzić w części Parku Szczytnickiego ogród japoński. Hrabia był wielkim podróżnikiem, zafascynowanym Dalekim Wschodem. Aby zrealizować swój pomysł sprowadził nawet ogrodnika z Japonii. Jednak ta japońska aranżacja ogrodowa hrabiego Fritza na wystawę światową miała charakter tymczasowy. Zaraz po wystawie zdemontowano małą architekturę i wszystkie ogrodowe detale. Pozostał tylko ogólny zarys ogrodu i trochę roślinności. Obecny Ogród Japoński we Wrocławiu ma zatem niewiele wspólnego z koncepcją hrabiego Hochberga. No, może poza tym, że znajduje się w tym samym miejscu i nawiązuje do tradycji....

Kamienna ścieżka prowadząca wgłąb ogrodu

Zastanawiam się, co takiego fascynującego jest w ogrodach japońskich, że prawie każdy Europejczyk jest nimi urzeczony. Myślę, że przede wszystkim jest to odmienność. Ogrody wyrosłe z naszej tradycji są tak odmienne od dalekowschodnich, że to musi robić na nas ogromne wrażenie. Dla nas ogród oznacza bujność zieleni i kwiatów. Im obficiej kwitnie roślina, tym jesteśmy szczęśliwsi. Gromadzimy w ogrodzie mnóstwo gatunków, by jak najobficiej otaczała nas zieleń i kolory kwiatów. Tymczasem dla Japończyka kwiaty i w ogóle rośliny to sprawa drugoplanowa. On stara się urządzić ogród tak, by jak najwierniej odwzorowywał on naturalny krajobraz. Muszą w nim być góry (symbolizują je kamienie), rzeki (strumienie), morze (staw, albo sadzawka). Oczywiście sadzi się też rośliny, ale nie z tą myślą, żeby zachwycały swoimi kwiatami, ale raczej – żeby tworzyły wraz z innymi elementami ogrodu piękne widoki, albo żeby symbolizowały jakieś treści. To sprawia, że dalekowschodnie ogrody wydają nam się finezyjne i powściągliwe. Nie ma w nich przeładowania i wszystko wydaje się na swoim miejscu, zupełnie jak w naturze... Ogrodnik japoński jest bardziej artystą niż hodowcą zieleni.

Drewniany mostek z altanką

Pomost do "medytowania" pięknych widoków

Pomimo swojej naturalności i prostoty ogrody japońskie są jednak bardzo pracowicie wystudiowane, podobnie jak nasze europejskie ogrody w okresie renesansu i baroku, kiedy to wszystko sadzono i strzyżono dosłownie pod linijkę. U nas przejawiało się to jednak w geometrycznych i symetrycznych formach. Tymczasem ogrody japońskie są niesymetryczne, bez linii prostych, osi i równo wyznaczonych rzędów. Ale ta asymetria nie jest żadnym przypadkiem lecz rezultatem niezwykle starannego rozmieszczenia wszystkich elementów – kamieni, wody, roślin, budowli. A każdy z tych elementów niesie ze sobą symboliczne znaczenia.

Przekraczając bramę ogrodu wchodzimy do symbolicznego raju

Misa do obmywania rąk

"Wspinaczkowy" mostek

Staw symbolizuje morze, a kamienie - skaliste wyspy

Tak też jest we wrocławskim Ogrodzie Japońskim. Przekraczając dużą drewnianą bramę, która jest wejściem do ogrodu, wchodzimy do symbolicznego raju. Tuż za bramą znajduje się kamienna misa, w której obmywa się ręce, co symbolizuje uwolnienie się od smutku i zmartwień, by wejść do ogrodu czystym i wolnym od trosk. Drewniany mostek, wygięty w duży łuk, symbolizuje z kolei trudną i wymagającą drogę do raju (rzeczywiście trzeba się wspiąć mocno pod górkę). Dwie ogrodowe kaskady – jedna spokojna i łagodna, a druga gwałtowna i hucząca – symbolizują pierwiastek żeński i męski. Wody z obu kaskad łączą się w ogrodowym stawie, który symbolizuje morze.

Męska kaskada - huczy i grzmi

Żeńska kaskada - łagodnie szemrze

Chodzenie po ogrodzie i podziwianie przyrody to medytacja

Ten widok powala!

To oczywiście tylko niektóre z symboli w Japońskim Ogrodzie, który jest prawdziwą perełką pięknego Wrocławia. Podobno uwielbiają się tu fotografować nowożeńcy. Wielką atrakcją są też pokazy rytualnego parzenia herbaty w ogrodzie, ale ja nie miałam szczęścia trafić na to wydarzenie.

Pawilon herbaciarni

Kompozycja skał i drzew bonsai

Ogród położony jest w Parku Szczytnickim w pobliżu Hali Stulecia (w pobliżu jest przystanek tramwajowy). Otwarty od 1 kwietnia do 30 października, w godzinach od 9.00 do 19.00.

Bilet wstępu kosztuje 4 zł.